Alles alcoholvrij
Na al dat bombastische, bourgondische consumentisme in de maand december zijn veel mensen in januari toe aan een beetje bezinning. De één gaat lekker Sonja Bakkeren en de ander kiest ervoor om zijn biertje in te ruilen voor een low of non-alcoholic variant. En dat hoeft helemaal geen straf te zijn! Tegenwoordig is het bierlandschap zo divers dat je niet veroordeeld bent tot een alcoholvrij pilsje maar ook gewoon lekker crafty bieren kunt blijven drinken. Op CraftOnly.nl bieden we een aantal mooie alcoholvrije bieren aan die een perfect voorbeeld zijn van dat een biertje zonder alcohol ook een echte traktatie kan zijn. In dit artikel gaan we dieper in op het ontstaan en de opkomst van alcoholvrij bier en de verschillende technieken die er worden gebruikt om alcoholvrije bieren te maken.
Opkomst van alcoholvrij bier
In 1989 maakte Youp van ’t Hek het dan nieuwe Buckler in een paar minuten met de grond gelijk in zijn oudejaarsconference. Het imago van het product werd zo erg aangetast dat Heineken het uiteindelijk besloot van de markt te halen. Wat is er sindsdien gebeurd in de wereld van alcoholvrij bier en nog specifieker: welke rol speelde craft brouwers daarin?
Hij zal, net als velen met hem, niet hebben verwacht dat er anno 2021 binnen de biermarkt al jarenlang een constante stijgende lijn omhoog doormaakt qua hoeveelheid gebrouwen liters alcoholvrij bier. In de afgelopen 10 jaar is het aantal liters alcoholvrij bier dat er in Nederland is verkocht namelijk verzesvoudigd! En alle knappe koppen binnen de bierwereld zijn het erover eens: alcoholvrij bier blijft.
De stijgende populariteit is deels te wijden aan de consument die steeds bewuster in het leven staat en meer aandacht besteed aan zijn/haar levensstijl. Een andere reden is dat het alcoholvrije bierlandschap veel diverser is geworden en dat de kwaliteit van de bieren ook ontzettend vooruit is gegaan.
Alcoholvrije bieren: hoe worden ze gemaakt?
Craftbrouwers zijn er niet bepaald eensgezind over. De één vind het vreselijk en per definitie inleveren op smaak, en de ander promoot het als een sportdrankje vanwege het de goede voedingswaarden. Alhoewel er in de afgelopen 50 jaar zo nu en dan is geprobeerd een alcoholvrij biertje aan de man te brengen, bleef dat nooit echt plakken. Alcoholvrij bier had last van zijn lulletje rozenwater imago en bleef het pispaaltje van de klas. Tot een jaar of 5 geleden, toen de craftbrouwers lieten zien dat er hele mooie en doordrinkbare bieren te maken zijn zonder alcohol. Maar, hoe doen ze dat eigenlijk?
Er zijn drie manieren om alcoholvrij bier te maken: filtratie, destillatie en speciaal type vergisting
Er zijn verschillende manieren om alcoholvrij bier te maken. Een manier is om gewoon bier te maken en de alcohol eruit te filteren of destilleren. Een andere manier is door het brouwen van bier, maar in plaats van normale biergist er een gist in te stoppen die vrijwel geen alcohol produceert maar wel de andere eigenschappen (smaak, koolzuur) die bier onderscheidt van wort. In dit artikel duiken we wat dieper in deze technieken.
Gist en vergisting
Om wat meer te leren over hoe craftbrouwers met speciale gisten hun alcoholvrije biertjes realiseren gaan we eerst terug naar de basics. Bier wordt gemaakt van water, mout, hop en gist. Allereerst wordt de mout opgelost in water en worden de grove delen eruit gefilterd. Wat er dan overblijft heet wort. Een suikerrijke vloeistof vol eiwit, mineralen en vitamines. Deze vloeistof wordt samen met de hop gekookt en vervolgens afgekoeld. Dan voegen de brouwers er gist aan toe. Er zijn wel duizenden verschillende soorten gist maar waar het bij de meeste biergisten op neerkomt is dat ze suiker omzetten in alcohol en CO2 (koolzuur). De gist heeft, net als de meeste organismes, één simpele behoefte: reproduceren. Al het andere is bijzaak. Of, in het geval van bier: bijsmaak! Tijdens het reproductieproces van de gistcellen worden de suikers en voedingsstoffen uit de wort gebruikt en scheiden de gistcellen ook weer stoffen uit. Veel smaken in het bier zijn, net als alcohol, gewoon bijproducten van een microbiologisch proces. De gistcellen kunnen er simpelweg mee en dus scheiden ze de stoffen uit en lossen ze op in het bier. Een reden ervan is dat alcohol bijvoorbeeld hartstikke dodelijk is voor gistcellen.
Speciale gisten voor alcoholvrije vergisting
Tijdens de productie van alcoholvrij bier speelt zich bovenstaand proces zich af, alleen de biergist is van nature zo verschillend qua gedrag dat er bij de omzetting van suiker (bijna) geen alcohol vrijkomt. Deze vergisting vindt plaats bij lage temperaturen en het bier wordt direct na de fase dat de gist de essentiële stoffen heeft geproduceerd gepasteuriseerd. Op die manier heb je wel de smaak en aroma die het verschil maakt tussen wort en bier, zonder dat er veel alcohol is geproduceerd. Een beetje alcohol komt er altijd vrij tijdens deze vorm van vergisting en daarom staat er op craft bieren vrijwel nooit dat het 0,0 procent alcohol is wanneer ze deze techniek hebben toegepast. Check dus altijd het etiket mocht je om wat voor reden dan ook zelfs geen kleine beetjes alcohol willen drinken.
Check altijd goed het etiket of het om alcoholvrij of alcoholarm bier gaat
Filtratie om alcohol uit het bier te filteren
De andere manier om alcoholvrije bieren te produceren zie je vrijwel nooit bij kleine craft brouwers, simpelweg omdat de financiële investering te groot is. Grote producenten, bijvoorbeeld Heineken, maken gebruik van membraamfilters om alcoholmoleculen uit het bier te filteren maar de verdere samenstelling in tact te laten. Heineken is een klassiek voorbeeld van een bier dat zijn karakteristieke smaak te danken heeft aan hun specifieke A-gist. Dan kun je deze dus niet zomaar veranderen, het hele product verandert dan namelijk mee. De machines die nodig zijn om dit proces te realiseren zijn mega duur en dus niet haalbaar voor craft brouwers met een kleine productie maar zorgen wel voor het beste resultaat als het gaat om het maken van een alcoholvrije equivalent van een bestaand bier.
Destillatie om alcohol uit het bier te destilleren
De destillatie 101: beeld je eens in dat je een pan water met deksel op het vuur zet en verhit. Wanneer je de deksel van de pan haalt zie je aan de binnenkant druppels zitten. Gefeliciteerd, je hebt gedestilleerd! Hetzelfde geldt voor wanneer je een halve fles rode wijn door je boeuf bourgignon giet: de alcohol verdampt. Maar, ook een deel van de smaak en aroma gaan hierbij verloren. Door middel van vacuümdestillatie kun je bij koude temperaturen stoffen (je voelt ‘m al hangen: alcohol) laten verdampen terwijl de rest van het product zoveel mogelijk in tact blijft. Ook deze techniek is vanwege de hoge investering niet weggelegd voor onafhankelijke brouwerijen.
Ambachtelijk gebrouwen bieren zonder alcohol
Allemaal leuk en aardig die verschillende technieken maar er is een verschil tussen alcoholvrije bieren maken en LEKKERE alcoholvrije bieren maken. Je kunt de Willy Wortel uit gaan hangen met dure apparaten en interessante technieken maar dat maakt een bier nog niet fantastisch. De craftbrouwers bewijzen dat het vooral ook aankomt op creativiteit en passie. Door te spelen met verschillende ingrediënten worden de lekkerste bieren gemaakt waar toch geen alcohol in zit. Neem bijvoorbeeld de Merry Go Round van Stadsbrouwerij 013. Door de toevoeging van heel veel super aromatische hoppen is dit een echt smaakbommetje, zonder de alcohol.
Veel verrassende alcoholvrije en alcoholarme smaakbommetjes worden gelanceerd op de craft bier markt
Dit is een voorbeeld van het gebruik van klassieke ingrediënten die je vaak ziet in het craft bier landschap. Door de toevoeging van de grote hoeveelheden hop krijg je als bierdrinker niet het ‘weeïge’ alcoholvrije smaakje mee wat toch vaak te vinden is in alcoholvrij bier. Een ander voorbeeld van een creatieve draai aan het alcoholvrije bier is Sr. Mango van Oersoep. Deze 0.0% Radler is gemaakt met melkzuurvergisting wat al erg veel fruitige aroma’s met zich meebrengt en waar de brouwers van Oersoep zeer ervaren in zijn en bekend om staan. De toevoeging van Mango(sap) zorgt voor een heerlijk tropische smaak en zorgt ervoor dat je daarna alle industriële Radlers voortaan laat staan. Geen gekke, rare chemische smaakjes maar een echt mooi ambachtelijk bier. Neem een kijkje op onze bierpakketten pagina voor een overzicht van alle alcoholvrije pakketten die we aanbieden. Ook erg leuk als cadeautje voor toekomstige mama’s.
Is alcoholvrij bier gezond voor je?
Alcoholvrij bier is zeker gezonder voor je dan bier met alcohol. Af en toe een keertje alcohol drinken past best in een bewuste levensstijl maar hoe vaker je het alcohol laat staan, hoe beter. Teveel alcohol is slecht voor je organen en ook niet al te best voor je hersenen, slaap, gemoedsrust etc.
Je kunt beter een alcoholvrij biertje drinken dan een suikerrijk sportdrankje
Voedingswaarden alcoholvrij bier
Alcoholvrij bier daarentegen bevat wel al het goeds van wat bier te bieden heeft. En zeker ongefilterd en ongepasteuriseerd craft bier bevat allerlei eiwitten, vitamines en mineralen die hartstikke goed en gezond voor je zijn! Zo barst het van de aminozuren, polyfenolen en vitamine A. Aminozuren is een duur woord voor eiwitten, die essentieel zijn voor het menselijk lichaam. Polyfenolen werken ontstekingsremmend en vitamine B speelt een belangrijke rol in je stofwisseling: hij helpt koolhydraten omzetten in energie. Al deze stoffen zitten ook in bier met alcohol, maar omdat alcohol door het lichaam wordt herkend als giftige stof krijgt deze voorrang in de verwerking ervan en dat heeft ook invloed op de manier waarop de andere voedingswaarde-rijke stoffen die er in bier zitten worden verwerkt.
Gezond alternatief voor frisdrank
Verder zit er in alcoholvrij bier suiker in de vorm van koolhydraten maar lang niet zoveel als in frisdrank. Ter vergelijking: in een colaatje zit er 9 gram suiker. Ook wat dat betreft is alcoholvrij dus een gezond alternatief voor frisdrank.
Is er dan echt niks meer heilig?
Nee hoor, wij zijn de laatste die zeggen dat je moet stoppen met het genieten van een heerlijk biertje op zijn tijd. Wij vinden dat dat prima past in een bewuste levensstijl. Je kunt ook beter af en toe genieten van een heerlijk en bijzonder bier dan dagelijks een slap, industrieel pilsje naar binnen hachelen. Maar het speciaal bier kunnen afwisselen wanneer je moet rijden, of gewoon (even een aantal weken) geen alcohol wil drinken is wat ons betreft een mooie aanvulling!
Dry January bierpakket
